Güncel Rakamlarla Türkiye’de Kitap Okuma Oranı [2023]

Türkiye’de kitap okuma oranı tahmin edildiğinden çok daha düşük. Belirli aralıklarla TÜİK, bakanlıklar, üniversiteler ve uluslararası alanda faaliyet gösteren bazı kurumlarca hazırlanan raporlar; toplumumuzun kitap okuma alışkanlıklarına ilişkin birçok çarpıcı detayı gözler önüne seriyor.

Toplum ve ülkelerin kültürel gelişimleri, kitap okuma alışkanlıklarıyla doğrudan ilişkilidir. Kitap okumak, sadece bireysel anlamda kişinin kültürel zenginliğine katkı sağlamaz. Aynı zamanda kitaplar, bir toplumun kültürel birikimi, soyutlama becerileri ve hafızası üzerinde de etkilidir.

2022 yılında Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bünyesinde yapılan çalışmalar, Türkiye’de kişi başına düşen kitap miktarının 8.4 olduğunu ortaya koydu. Kısmen iyimser gibi görünen kişi başına düşen kitap sayısının yanı sıra aynı çalışmada Türkiye’de televizyon izleme oranının kitap okuma oranından son derece yüksek olduğu sonucuna da ulaşıldı.

Türkiye’de kitap okuma oranı (TÜİK)

Dünya’da ve Türkiye’de kitap okuma oranı ile ilgili raporlar eski dönemde olduğu gibi düzenli olarak paylaşılmıyor. Güncel TÜİK kitap okuma oranı verileri de Temmuz 2023’te paylaşılan Yaşam Kalitesi Modülü içerisinde yer alıyor. TÜİK verilerine göre Türkiye’de kitap okuma oranı ile ilgili bilgiler şu şekilde;

• Ülkemizde son 12 aylık dönemde 15 yaş üstü bireylerin %69’u hiç kitap okumadı. Kalan %31’lik dilimdeki kişiler 1 veya birden fazla kitap okudu.
• Okul kitapları haricinde en çok kitap okuyan yaş grubu 15 ila 24 yaş arası kişiler oldu.
• 65 yaş üstü kişiler, %14,1 oran ile en az kitap okuyan yaş grubu oldu.

Türkiye’de en çok okunan kitap türleri

Türkiye’de en çok okunan kitap türleri de yine okuma alışkanlıklarımıza ve toplumsal dinamiklere ilişkin önemli bilgiler sunuyor. Yapılan son çalışmada “aşk” ve “dini” kategoride yer alan kitapların Türkiye’de daha fazla tercih edildiği belirlendi. Bu alanda yapılan en detaylı ve kapsamlı çalışma 2019 yılına ait.

2019 yılında yapılan araştırmaya göre Türkiye’de en çok okunan kitap türleri ve oranları şu şekilde;

• %45 Aşk
• %43 Dini Kitaplar
• %12 Masal, Fıkra, Siyaset ve Kişisel Gelişim

Anlaşılacağı üzere Türkiye’de kitap okuma oranı üzerinde “aşk” türündeki kitapların etkisi oldukça büyük. Her ne kadar bu türdeki kitaplara ilişkin önemli tartışmalar bulunuyor olsa da özellikle soyutlama ve empati yeteneklerinin gelişmesi açısından aşk kitapları özel bir misyona sahiptir.

Türkiye’de günlük kitap okuma süresi ortalama “1 dakika”

Ülkemizde kitap okuma oranı üzerine yapılan araştırmalarda dikkat çeken bir diğer istatistik ise günde ortalama kitap okuma süresi. %0,1, yani binde 1 oranında kitap okuyan ülkemizde, günde sadece bir dakika kitap okumaya zaman ayrılıyor. Günlük televizyon izleme süremiz ise 4 saat 33 dakika şeklinde. Türkiye, bu televizyon izleme süresi ile dünyada en çok televizyon seyreden ülkeler arasında yer alıyor.

Dünya geneline bakıldığında ise günlük ortalama televizyon izleme süresi ortalama kişi başına 2 saat 54 dakika şeklinde. Tüm bu istatistiklere bir de sosyal medya platformlarında zaman geçirme istatistiği eklendiğinde, ülkemizde kitap okumaya ayrılan zamanın oldukça kısıtlı ve dar olduğu sonucuna varılıyor.

Türkiye’de ihtiyaç maddelerinin öncelik sıralaması üzerine yapılan çalışmalar da yine bu verileri kanıtlar nitelikte. Yapılan çalışmalara göre kitap satın almak, ülkemizde tüm ihtiyaçlar içerisinde 235. sırada yer alıyor.  Bu istatistikler dahi Türkiye’de kitap okuma oranları hakkında oldukça çarpıcı veriler sunuyor.

Türkiye kitap okuma oranında kaçıncı sırada?

Türkiye kitap okuma verileri yıllara göre azalsa da çok büyük oranda %0,1’lik istatistikleri aynı ölçüde sürdürüyor. Fakat bu orana her yıl artan ülke nüfusunu da dahil etmekte fayda var. Henüz 2023 yılına dair resmi kurumlarca veriler açıklanmamış olsa da İngiltere menşeili Global English Editing firması tarafından global ölçekte yapılan araştırmada, Türkiye’nin kitap okuma oranı açısından 180 ülke içerisinde 140. sırada yer aldığı belirlendi.

2022 yılında yapılan bu araştırmada dikkat çeken bir diğer istatistik ise önceki yıllara oranla Türkiye’de basılan kitap sayısının düşmüş olması. 2022’de önceki yıla oranla bandrol verilen kitap sayısı %14 oranında düşüş yaşadı. Bu ülkemizde basılan toplam kitap sayısının, nicelik bakımından da düşüş eğiliminde olduğunu gösteriyor. Ayrıca Türkiye’de ortalama kitap fiyatları da okuyucuların kitaplara erişim sağlamasında önemli engellerden biri. 2019 yılında toplumun kitap okuma alışkanlarının gelişmesi adına devlet eliyle bir düzü regülasyon yapıldı. Bu regülasyonlarda kitaplardan alınan KDV miktarı sıfıra indirilmişti. Fakat yapılan çalışmalar dahi Türkiye’de kitap okuma oranı üzerinde arzu edilen sayılara ulaşılmasını sağlayamadı.

Özellikle pandemiden sonra artan lojistik maliyetleri, kağıt fiyatlarının yükselmesi gibi durumlar kitapların yüksek fiyatlarla satışa sunulmasına sebep oldu. Artan kitap fiyatları ise tahmin edileceği üzere okuyucularda yeni kitap satın alma motivasyonu üzerinde olumsuz bir etki gösterdi. Türkiye’de ortama kitap fiyatları hakkında yapılan son çalışmaya göre, ortalama bir kitabın fiyatı; 40 TL ile 200 TL aralığında değişkenlik gösteriyor.

Alakalı içerik: D&R E-Kitaplarını Okuma (.acsm E-Kitap Okuma)